Көрнекті әдебиеттанушы-ғалым, Қазақстан Жазушылар одағының, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі, Халықаралық Айтматов академиясының, ҚР Гуманитарлық ғылымдар академиясының академигі Дандай Ысқақұлы  — 75 жаста

Құрметті ДАНДАЙ ЫСҚАҚҰЛЫ!

Абай ғылыми-зерттеу институты ұжымы атынан Сізді бүгінгі жеті белестен асқан мерейтойыңызбен шын жүректен құттықтаймыз!

Сіз өткен ғасырдың екінші жартысында Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетін, Қазақ ССР Ғылым Академиясы М.О.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтының аспирантурасын бітіргеннен бастап, ұлттық әдебиеттануға, атап айтқанда, қазақ әдеби сыны теориясы мен тарихына үлкен үлес қосып келесіз. Еңбек жолыңызды ҚР Ұлттық Ғылым Академиясы М.О.Әуезов атындағы Әдебиет және Өнер институтында кіші ғылыми қызметкер болып, кейін ұстаздық қызметке  ауысқаннан бері әдебиетті зерттеу, оқыту ісіне, жас ұрпақ тәрбиесіне де белсене араластыңыз. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің журналистика, филология  факультеттерінде  аға оқытушысы, доцент, профессор, кафедра меңгерушісі (1977-2000), Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия университетінде профессоры (2000-2004) ретінде жастарды  білім-ғылымға баулыдыңыз. Сіздің ғылым жолындағы табанды да нәтижелі жұмыстарыңыз замандастарыңызға, шәкірттеріңізге үлгі болып келеді. «Отызыншы жылдардағы қазақ әдеби сыны» тақырыбында кандидаттық (1975), «Қазақ әдеби сынының ғылыми негіздері» бойынша докторлық (1994) диссертацияларыңызда әдеби сын теориясы мен тарихы ғылыми тұрғыдан пайымдалады. Сіз жас ғалымдар дайындауға да белсене араласып келесіз. Сіздің жетекшілігіңізбен он шақты кандидаттық диссертация қорғалды.

Сіздің қаламыңыздан туған 28 кітап қазақ әдебиеттануына қосылған іргелі зерттеулер қатарына жатады. Сіз — интеллектуалдық әлеуеті жоғары ғалым ретінде көптеген энциклопедияларды («Қазақ Совет Энциклопедиясы», Қазақ ССР. Қысқаша Энциклопедия», «Қазақстан. Ұлттық энциклопедия», Мәскеуде шыққан тоғыз томдық «Қысқаша әдеби энциклопедия», «Абай», «Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы»  энциклопедиялары т.б., сондай-ақ, академиялық «Стиль сыры», «Дәстүр және жаңашылдық», «Көкейкесті әдебиеттану», «Қазақ әдебиеті тарихының қысқаша курсы», «Әдебиет теориясы», көптомдық «Қазақ әдебиетінің тарихы» «Қазақтың жүз романы» т.б. сияқты іргелі еңбектерді жазуға қатыстыңыз.

Сіздің, негізінен, қазақ әдеби сынының теориясы мен тарихына, XX ғасырдағы қазақ әдебиетінің проблемаларына арналған «Әдеби көркем сын», «Сын жанрлары», «Сын өнері» атты еңбектеріңізде әдеби сынның теориялық мәселелері қазақ әдебиеттануында арнайы зерттеліп, жеке ғылым саласы ретінде негізі салынды, қазақ әдеби сынының сан ғасырлық жүріп өткен жолдары, даму проблемалары ғылыми тұрғыдан сараланды.

Сіз ұлтымыздың көрнекті тұлғаларының өмір жолын танытуға зерттеуге де еңбек сіңіріп келесіз. «Әдебиет айдынында» атты кітабыңыздан басталған әдеби толғаныстарыңызда Нәзір Төреқұлов, Мағжан Жұмабаев, Қажым Жұмалиев, Темірбек Қожекеев, Рахманқұл Бердібай, Зейнолла Қабдолов, Зәки Ахметовтардың ұлттық руханиятқа сіңірген  еңбектері  жан-жақты қарастырылады.

Қазіргі қазақ руханиятының көкейкесті мәселелеріне де сіз әрқашан үн қосып келесіз. 2014 жылы  жарық көрген «Мәңгілік майдан, немесе тілдер тоғысындағы түркі әлемі» және «Түркілік ортақ термин негіздері» аталған қос бірдей монографияңызда жаһандану дәуіріндегі әлемнің тілдік бейнесі, қазақ тілінің жай-күйі, түркілік ортақ рухани құндылықтар сияқты бүгінгі түркітанудың аса маңызды мәселелері жан-жақты қарастырылған. «Тіл эпопеясы немесе рухани жаңғырудағы қазақ тілінің тарихи миссиясы» (2020) еңбегіңізде ұлттың даму жолындағы тілдің шешуші рөліне назар аударылды. Сіздің зерттеулеріңіз шетелдерде де жарияланып, қазақ әдебиетінің шеңберін кеңейтуде. «Мағжан — поэзия падишасы» атты монографияңыз  2020 жылы Түркияда жарық көрді.

      Қадірлі ДАНДАЙ ЫСҚАҚҰЛЫ! Сіздің осындай қажырлы да тынымсыз шығармашылық еңбегіңіздің бұдан ары да жалғасып, қазақ руханиятына үлес болып қосыла беруіне шын жүректен тілектеспіз. Сізге таусылмас күш-қайрат, ұзақ ғұмыр, шығармашылық табыстар тілейміз.

Абай ғылыми-зерттеу институты